Sâm Dây Kon Tum (Đẳng Sâm Codonopsis Javanica) dùng hằng ngày có được không? Bổ là Bổ cái gì?

Hôm nay tôi chia sẻ bài viết này dựa theo kinh nghiệm của tôi cũng như đọc nhiều tài liệu ở nước ngoài về loài Codonopsis, ứng dụng cũng như sử dụng như thế nào. Nói về chi codonopsis có rất nhiều loài, hơn 53 loài Đẳng Sâm trên thế giới, riêng chỉ có một số chi dùng cho Y Học Cổ Truyền. 
Đẳng Sâm là rễ phơi khô của nhiều loài thuộc chi Codonopsis. Nhật Trường Kon Tum đang kinh doanh loại Đẳng Sâm Codonopsis Javanica, thuộc họ hoa chuông. Đây là một loài Sâm đặc trưng phổ biến tại vùng núi Tu Mơ Rông tỉnh Kon Tum, có giá trị dược liệu, cũng như điều kiện thích hợp để phát triển.  Nói về cây Đẳng Sâm hay cây Sâm Dây thực sự tôi là người tiếp cận loại này rất sớm, sau này cũng là một trong những người kinh doanh Sâm Dây đầu tiên tại Việt Nam. Thương hiệu Nhật Trường Kon Tum thành lập từ năm 2013, mặt hàng chủ đạo lúc đó là những túi Sâm Dây và Chuối Hột Rừng, cần mẫn giới thiệu loại này đến quý khách hàng, khi khái niệm về Sâm Dây còn rất ít nhiều người biết đến. Lúc còn học sinh cấp ba, lên nhà ông anh chơi, tôi đã gặp loại Sâm này, và chính sau này tôi cũng đã góp phần giúp việc quảng cáo, quảng bá đặc sản, dược liệu Kon Tum đến toàn quốc. Khi ấy ông anh hay đi công tác tại huyện Tu Mơ Rông, được người dân tặng Sâm Dây, cái cọng nhỏ xíu, thực tế là rễ vụn của củ Sâm Dây. Còn lại Sâm Dây khi ấy xuất ồ ạt sang Trung Quốc, tạo thành cơn sóng ngầm, nguy cơ bị tuyệt duyệt, mất nguồn gien nguồn giống mà nhiều báo đã lên tiếng, nhờ chính sách phát triển đúng đắn của tỉnh Kon Tum, việc bảo tồn và phát triển cây Sâm Dây, khách du lịch tới tham quan đã hình thành nên thương hiệu Sâm Dây Kon Tum ngày nay.  Khi nói về việc dùng những thảo dược truyền thống của Đông Y thì người ta thường nghĩ tới việc sử dụng mang tới năng lượng tích cực cho một ngày làm việc, cũng như phục hồi tình trạng mệt mỏi, năng lượng ở đây khi dùng Đảng Sâm mang đến là gì?
Đẳng Sâm giúp phục hồi dự trữ năng lượng tự nhiên của cơ thể trong ngắn hạn và dài hạn, trong việc giúp dưỡng máu, cũng như tăng cường Qi (Qi được xem là năng lượng) là Khí mà Đông Y dùng để tăng cường hệ thống miễn dịch, cũng như đây là quan điểm cốt lõi trong lý luận Y Học Cổ Truyền. Mọi người có thể xem video tôi nói về Khí, cơ bản nhưng cũng không hết về Khí. Đối với loài codonopsis có thể giúp nuôi dưỡng và cung cấp năng lượng nếu dùng hằng ngày, sau nhiều tuần làm việc căng thẳng, tuyến thượng thận làm việc quá mức để gửi đi các chất trung gian nội tiết để cân bằng mọi thứ, dẫn tới nhiều người sẽ bị chứng mệt mỏi trong giai đoạn dài, khi thận hoạt động quá mức. Trong Y Học Hiện Đại, Đẳng Sâm giúp cho ức chế hoạt động vỏ thượng thận, giúp cho hệ thống cân bằng trở lại, cũng như giúp hồi phục lại sức khỏe, người lao lực quá mức hay người sau khi ốm dậy. 
Khi dùng Sâm thì chúng ta hay nói về việc Bổ, vậy Bổ là gì? Trong Y Học Cổ Truyền chuyện bổ sung dưỡng chất sẽ có phần khác so với Y Học Hiện Đại như phương Tây, người xưa tin rằng khi những dược liệu đưa vào cơ thể sẽ thúc đẩy cơ thể có khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng, cũng như hồi phục nguyên khí, tăng năng lượng. Đông Y cho rằng codonopsis chuyên bổ máu và khí huyết.  Đẳng Sâm Codonopsis không chỉ dùng như một loại trà thảo dược mà còn được đưa vào nấu ăn hằng ngày, tại Trung Quốc, đối với nhiều gia đình truyền thống, Codonopsis được mua phổ biến để chế biến món ăn và cũng như bồi bổ cho sự thiếu hụt Qi (Khí). Trà Codonopsis được nấu nước với nhiều loại thảo dược khác, hoặc nấu với yến mạch, ngũ cốc, trộn vào súp, bánh kem.... Đảng Sâm là một thức uống kết hợp vào một buổi sáng sau bữa ăn, sẽ rất tuyệt vời, mang đến một nguồn năng lượng, tươi tỉnh, tăng cường sinh lực.  Chúng ta hay nói dùng Sâm sẽ tăng cường sinh lực, vậy sự thực là thế nào? Codonopsis giúp tăng cường năng lương ngắn hạn, cũng như giúp khôi phục năng lượng dài hạn. Trong những trường hợp mệt mỏi và kiệt sức, Đẳng Sâm được sử dụng để hồi phục sức khỏe, dưỡng khí trong một thời gian dài lao lực. Đẳng Sâm được thay thế Nhân Sâm, với giá thành rẻ hơn, cũng như công dụng bổ Khí (Qi), có thể dùng hằng ngày mà không có tác dụng phụ như Nhân Sâm. Nên tính phổ biến của Đẳng Sâm tại Trung Quốc rất lớn. Nên trong những thang Thập Toàn Đại Bổ Nhân Sâm và Đẳng Sâm là hai đầu vị có thể thay thế lẫn nhau. 

Vừa qua, Bộ Y tế đã có công văn về việc Tăng cường phòng, chống bệnh viêm đường hô hấp cấp do SARS-Cov-2 bằng thuốc và các phương pháp YHCT. Trên các phương tiện truyền thông có nói đến bài thuốc đông y của Bệnh viện Trung y Hồ Bắc tham gia dập dịch COVID – 19 có kết quả tốt. 
Bài thuốc gồm: sài hồ 20g, hoàng cầm 10g, toàn qua lâu 10g, binh lang 10g, pháp bán hạ 10g, thảo qủa 15g, hậu phác 15g, tri mẫu 10g, bạch thược 10g, trần bì 10g, hổ trượng căn 10g, đảng sâm 15g, cam thảo 10g. Đảng sâm có tác dụng bổ trung ích khí, sinh tân, điều hoà tỳ vị. Chữa tỳ vị hư yếu, phổi kém, thân thể mệt mỏi và nóng, ăn kém, phân lỏng, ho suyễn, miệng khát.

Nên ứng dụng của Đẳng Sâm là rất lớn và được sử dụng phổ biến tại Trung Quốc. Thảo dược Codonopsis từ lâu là một thành phần phổ biến trong công thức nấu ăn hằng ngày trong các món súp và các món hấp trong món ăn của người Trung Quốc, giúp cải thiện sức khỏe và ngăn ngừa bệnh tật. Người Trung Quốc sử dụng rất nhiều và cho thấy rằng Codonopsis không độc hại.  Đẳng Sâm thường được so sánh với Nhân Sâm, vậy hai loài này khác nhau điều gì, đầu tiên là phải nói về giá cả, Đẳng Sâm có giá thành rẻ hơn rất nhiều so với Nhân Sâm, công dụng tương tự Bổ Khí (Qi) nhưng có phần yếu hơn so với Nhân Sâm. Nên được gọi là Poor Ginseng được sử dụng rộng rãi như một sự thay thế.  Trải qua nhiều thăng trầm cuộc sống, từ lúc đam mê thực vật, chọn chuyên môn Sinh Học trường chuyên Kon Tum, đến học sinh giỏi quốc gia môn Sinh, nhưng mãi đến bây giờ, tôi mới có điều kiện để làm việc đúng như những gì đam mê lúc xưa. Sản phẩm Sâm Dây Nhật Trường được quý khách hàng toàn quốc tìm kiếm, cũng như là niềm vinh dự lớn lao để chúng tôi có động lực cải tiến sản phẩm tốt hơn mỗi ngày để phục vụ quý khách.    Nguồn tham khảo
Hong, D. Y. (2015). A monograph of codonopsis and allied genera (Campanulaceae). San Diego, CA: 
Tierra, M. & Tierra L. (n.d.). Codonopsis: The “other” ginseng. [Online Article]