Sâm cau mọc phổ biến ở miền núi, đặc biệt dãy Trường Sơn. Dân gian từ xa xưa đã đào rễ về rửa sạch, thái mỏng phơi hay sấy khô để dùng. Không phải chế biến gì khác.
Theo Đông Y Sâm cau có vị cay, tính ấm có tác dụng bổ thận khí, tráng dương, ôn trung, táo thấp, tán ứ, trừ hàn thấp, mạnh gân cốt, điều hòa tiêu hóa...
Sâm Cau còn gọi là ngải cau, là loại cây thảo, cao 40cm hoặc hơn. Bộ phận dùng làm thuốc là thân rễ (căn hành), có tên dược liệu là tiên mao (Rhizoma Curculiginis). Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của Gs Đỗ Tất Lợi có thông tin thêm một số vùng dân tộc ít người ở nước ta hay dùng rễ cây này làm thuốc bổ cho nên mới gọi là sâm, rồi vì lá giống lá cau cho nên có tên là sâm cau. Tại Ấn Độ, rễ cây này cũng được coi là một vị thuốc bổ. Ngoài ra người ta còn dùng ho, trĩ, vàng da, đi ỉa lỏng, đau bụng…Dùng ngoài giã nát đắp lên nơi ghẻ, lở loét.
Bộ phận dùng làm thuốc là thân rễ (căn hành), có tên dược liệu là tiên mao (Rhizoma Curculiginis). Người ta thu hái quanh năm, tốt nhất vào mùa thu. Đào lấy củ về, loại bỏ những rễ con, rửa sạch, cạo bỏ vỏ ngoài, ngâm nước vo gạo một đêm để khử độc, rồi phơi hoặc sấy khô.
Khi phân tích bột thân rễ được các thành phần sau: cao ether 1,28%; cao cồn 4,14%; cao nước 19,92%; tinh bột 43,48%; sợi 14,18%; tro 8,60%; tanin 4,15%. (The Wealth of India, vol V. 1950, p. 400)
Ngoài ra trích trên báo Sức Khoẻ và Đời Sống thành phần của sâm cau có thêm những hoạt chất
Tinh bột, chấy nhầy, tanin, acid béo, beta-sitosterol, stigmasterol và các hợp chất flavonoid, các chất thuộc nhóm cycloartan, triterpenic, cycloartan glycosid là curculigosaponin (A, B, C, D).
Sâm cau là dược thảo có chứa steroid thiên nhiên, có tác dụng dạng testosteron (một nội tiết tố sinh dục nam).
Dược lý học hiện đại ghi nhận tiên mao có tác dụng chống oxy hóa, giúp nâng cao hệ miễn dịch, tăng cường năng lực hoạt động của tuyến sinh dục nam, giúp phòng chống đái tháo đường.
Thường dùng nam giới thận dương hư suy, tinh lạnh, số lượng tinh ít, liệt dương, khí lực giảm, tay chân yếu mỏi, bệnh suyễn, viêm gan vàng da; phụ nữ tử cung lạnh, khí hư bạch đới, tiểu đục, loãng xương sau mãn kinh; người cao tuổi thường bị tiểu đêm, tiểu són, lạnh bụng, lưng gối lạnh đau, phong thấp, viêm khớp mãn tính, vận động khó khăn, suy nhược thần kinh.
Lưu ý: Sản phẩm này không phải là thuốc, không thể thay thế thuốc chữa bệnh
Mr Trường - Y sĩ Y Học Cổ Truyền